Helaas zijn de conflicten nog steeds de wereld niet uit en lijken die vanuit Europees standpunt gezien zelfs steeds dichterbij te komen. De wreedheden die in oorlogen worden begaan zijn ook vandaag de dag nog onvoorstelbaar. Vaak zegt men dat partijen in conflict het humanitaire oorlogsrecht niet respecteren en misdaden tegen de menselijkheid begaan. Maar wat is nu precies dat oorlogsrecht. Wat is erin geregeld en heeft het wel enige zin?
Inhoudsopgave
De conventies van Genève
Het eerste Verdrag van Genève wordt opgesteld in 1864 op initiatief van Henri Dunant, de oprichter van het Rode Kruis. Hij was ooggetuige geweest van de vreselijke gevolgen van een oorlog voor de bevolking van het Italiaanse plaatsje Solferino. Op basis daarvan ontwerpt hij een verdrag waarin burgers en niet-combattanten betere bescherming zouden moeten krijgen. Nadien voegt men nog aanvullende voorwaarden aan het verdrag toe.
De basis van het huidig geldende humanitaire oorlogsrecht is gelegd in de Geneefse conventie van 1949, niet toevallig enkele jaren na beëindiging van de Tweede Wereldoorlog. Daarna zijn er enkele uitbreidingen geweest. De belangrijkste regel is echter dat er geen geweld mag zijn tegen burgers, gewonden of krijgsgevangen. Deze regels zijn van toepassing op alle gewapende conflicten. Derhalve vallen zowel oorlogen tussen verschillende staten als een burgeroorlog onder het oorlogsrecht.
Bij het geweld waarmee een oorlog gepaard gaat, is het vrijwel onvermijdelijk dat er ook slachtoffers vallen onder de groepen die volgens het recht bescherming verdienen. Bewuste overtredingen van het recht worden als oorlogsmisdaden gezien. Deze kunnen berecht worden door het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Alle huidige landen op de wereld hebben de Geneefse Conventie ondertekend en dat is nooit eerder of nadien voorgekomen. Het Internationaal Gerechtshof is echter niet door iedereen erkend.
De Geneefse conventie gaat alleen over humanitaire zaken
Ten onrechte denkt men nog wel eens dat in de Geneefse Conventies regels zijn opgenomen op basis waarvan een oorlog kan worden beginnen of zaken zijn verboden, zoals het gebruik van massavernietigingswapens. Er zijn inderdaad verdragen waarin dergelijke zaken zijn opgenomen maar die zijn vaak bilateraal of in ieder geval niet dusdanig breed erkend als het humanitair oorlogsrecht. In de Geneefse conventie gast het alleen om humanitaire en niet om militaire zaken.
De bijzondere rol van het Rode Kruis
Inmiddels kennen we het Rode Kruis in ons land als een multifunctionele organisatie. Ze zijn aanwezig om hulp te bieden bij natuurrampen maar zorgen ook voor uitstapjes voor minder mobiele medeburgers en ander vrijwilligerswerk. De reden voor de oprichting van de organisatie was echter de hulpverlening aan slachtoffers in conflicten. Het Rode Kruis heeft daarvoor speciale rechten in oorlogstijd. De hulporganisatie dient door beide partijen te worden gerespecteerd. Het misbruik maken van symbolen van het Rode Kruis of centra aanvallen die zijn voorzien van Rode Kruistekens vallen onder oorlogsmisdaden. De Rode Halvemaan en het Rode Kristal hebben inmiddels dezelfde rechten.
Heeft het humanitair oorlogsrecht zin?
Gelet op de berichten uit Israël en Oekraïne is helaas duidelijk dat het humanitaire oorlogsrecht niet overal wordt gerespecteerd. Echter is ook veel leed voorkomen door organisaties als het Rode Kruis. Daarnaast zijn er voormalige bestuurders veroordeeld voor oorlogsmisdaden in bijvoorbeeld voormalig Joegoslavië. Uiteraard geldt dan zoals altijd in de menselijke geschiedenis dat de overwinnaar bepaalt wat juist is.
Bekijk ook: Luchtalarm, een ouderwets systeem of redder in noodgevallen?
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
