Nederlanders uit het oosten en zuiden van het land zullen balkenbrij ongetwijfeld kennen als ze in de jaren 50-70 van de vorige eeuw zijn geboren. Het is een soort vleesproduct dat in de winter in grote hoeveelheden werd verkocht bij de slager. Meestal zag het eruit als een lichtgrijze cake. Deze kon in plakken gesneden worden en in de koekenpan bruin worden gebakken. Naar gelang de regio waren er verschillende soorten balkenbrij. Soms wordt er met blokjes spek gemengd en ook varkensbloed is een optie, waardoor het een meer donkere kleur krijgt. Iedere variatie heeft echter een kruidige, licht zoete geur en smaak na het bakken. Rommelkruid is een vast bestanddeel en zorgt voor die specifieke smaak. Wat zit er in balkenbrij en hoe maak je het?
Inhoudsopgave
Wat is balkenbrij?
De term balk werd vroeger ook gebruikt voor buik in het oosten en zuiden van het land. Balkenbrij is daaraan waarschijnlijk ontleend. Vroeger vond de slacht van varkens meestal standaard in november plaats, Vrijwel alle vlees van het dier werd gebruikt en ook bijvoorbeeld het bloed voor bloedworst. Er waren altijd slacht-afvallen die moeilijk afzonderlijk konden worden verkocht. Deze werden gemalen en gemixt met boekweitmeel. Boekweit groeit op erg arme grond is daardoor bijna overal te kweken. Het derde bestanddeel was rommelkruid. In het verleden werden kruiden in grote zakken verhandeld. Er bleven dan altijd restjes achter en deze werden verzameld tot rommelkruid.
Vandaag de dag zijn er hoeveelheden verschillende kruiden perfect afgewogen voor een standaard smaak. Vroeger was de naam ‘rommel’ meer van toepassing. Uiteindelijk werd de balkenbrij een product van goedkope ingrediënten dat relatief lang kon worden bewaard en zeer voedzaam was in de winter. Balkenbrij werd op brood gegeten maar ook als vlees bij de hoofdmaaltijd. Is het lekker? Over smaak valt niet te twisten. Indien je het zelf maakt (in een grote hoeveelheid) is het nog steeds goedkoop.
De ingrediënten: wat zit er in balkenbrij?
De genoemde hoeveelheden zijn aangegeven om de onderlinge verhoudingen te bepalen. Uiteraard kan je ook je eigen smaak volgen:
- 500 gram varkensvlees
- 500 gram spek
- 1 kilo lever
- 3 liter water
- 1 kilo boekweitmeel
- 4 eetlepels rommelkruid
- Theelepel zout
- Theelepel peper
Het bereiden van de balkenbrij
Balkenbrij begint met een goede bouillon. Doe het varkensvlees in het water en voeg hieraan wat peper en zout en een theelepel rommelkruid toe. Breng het water aan de kook en schep het schuim eraf. Daarna ongeveer een uur op een laagvuur laten staan om het vlees goed te garen. Schep het vlees uit de bouillon en zeef deze. De bouillon breng je daarna nog even aan de kook. Het vlees, spek en de lever gaat door een vleesmolen totdat het zo fijn mogelijk is. Snijden is uiteraard ook mogelijk.
De bouillon giet je vervolgens in een pan met dikke bodem op een laag vuur. Voeg 1/3 deel van de boekweitmeel toe en roer zolang totdat er een glad beslag ontstaat. Voeg dan het vleesmengel, de resterende meel en rommelkruid toe. Blij roeren totdat er stevige brij ontstaat waarin een lepel rechtop blijft staan. Indien nodig voeg je nog extra meel toe voor de stevigheid. Daarna laat je de brij nog een kwartier op het laagste vuur verder garen. Af te tie de brij even roeren. De brij kan nu in met koud water gespoelde cakevormen worden gedaan. Deze worden afgedekt met aluminiumfolie en moeten enkele uren afkoelen. Vervolgens gaat de balkenbrij nog minstens 12 uur in de koelkast op goed op te stijven en op smaak te komen.
Bakken van de balkenbrij
Snij plakken van 1/2 tot 1 centimeter van de balkenbrij. Haal ze even door de bloem en bak ze in een hete koekenpan bruin en krokant aan beide zijden, in her verleden gebruikte men daar goedkope reuzel maar een andere bakproduct kan ook. Balkenbrij is goed te combineren met zoete mosterd, appelstroop of cranberry compote. Probeer het ook eens op roggebrood of toast.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
