We zijn er allemaal mee opgegroeid: stamppot in de winter. Niet iedereen vindt het lekker, maar in het algemeen is het echt comfort-voedsel op koude dagen. Daarbij is de basis ook eenvoudig: aardappels met groente worden stevig gestampt tot een soort brij. De meest gebruikte groenten zijn boerenkool, zuurkool, andijvie en wortels/uien (hutspot). Echt kruimige Hollandse piepers zijn een goede basis om te stampen. Sommige stamppotten zijn vegetarisch, maar meestal wordt er vlees toegevoegd. Er kan eindeloos gevarieerd worden: van worst tot spekjes of van draadjesvlees tot een bal gehakt. En uiteraard past bij de stamppot als die eenmaal op het bord ligt, een kuiltje om de jus in te gieten.
Inhoudsopgave
Waar worden stamppotten nog meer geserveerd?
Vaak wordt een nationaal gerecht in iets andere vorm ook in andere landen veelvuldig gegeten. De stamppot is echter behoorlijk exclusief. In ons land komt het in alle regio’s voor. Daarnaast zijn het de Vlamingen die het stoemp noemen de belangrijkste eters van het gerecht. Verder wordt in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen weleens een stamppot gemaakt. Je mag het dus best een typisch Nederlands gerecht noemen.
Hoe klassiek is stamppot eigenlijk?
In de 16e eeuw werden voor het eerst aardappelen naar Europa gebracht uit Zuid-Amerika. Voor de plaatselijke bevolking daar was deze knol een belangrijk voedingsmiddel. De Spanjaarden brachten de aardappel naar Europa waar deze ook kon worden verbouwd. Gedurende enkele eeuwen was de aardappel in ons land bekend en werden er ook stamppotten gemaakt en in kookboeken.vermeld. Dat was echt eten voor de elite. In de 18e eeuw gingen steeds meer boeren in ons land aardappels verbouwen. Het werd een goedkoop product en ging ook tot het dagelijks voedsel behoren van het ‘gewone volk’.. In de winter was een stamppot (met goedkoop vlees) een stevige maaltijd die eenvoudig was klaar te maken met lokale producten. Het leverde ook voldoende calorieën voor het harde werk bij lage temperaturen.
De uitvinding van de stamppot: husselpot
In 1574 werd Leiden belegerd door de Spanjaarden. De geuzen staken de dijken door en de soldaten moesten vluchten. De Leidenaren waren uitgehongerd en plunderden meteen het Spaanse legerkamp. Hier stonden nog ketens te pruttelen. De Spanjaarden hadden ook een typisch gerecht ontwikkeld van plaatselijke ingrediënten. In een grote pot werd pastinaak, wortels, uien en vlees zolang gekookt dat het tot een brei werd. De Leidenaren noemden het husselpot en zetten het op het menu. Het zou echter nog eeuwen duren voor de hutspot met aardappels voor het eerst werd gestampt.
De meeste stamppotten zijn begonnen als een gerecht van aardappels, groente en vlees afzonderlijk op een bord. Vooral in grote gezinnen was het eenvoudiger om er een grote pan stamppot van te maken. Het eten kon daardoor makkelijk worden verdeeld en eventuele resten waren eenvoudig op te warmen. Het is zelfs zo dat ook vandaag de dag veel mensen een opgewarmde kliek stamppot lekherder vinden dan het origineel.
Hoe gezond is stamppot?
Een flinke hoeveel groente kan zeker in de winter geen kwaad. De groenten die in de stamppot worden gebruikt, zitten in het algemeen vol met goede bouwstoffen. Boerenkool wordt bijvoorbeeld in de VS beschouwd als een superfood vanwege de grote hoeveelheid vitamines en mineralen. Aardappels bevatten veel energie en ballaststoffen en passen uitstekend bij een winters menu.
Een vegetarische stamppot is dan ook een gezonde en zeer voedzame maaltijd. Echter hoort voor veel mensen vlees ook bij een stamppot. Als dat ook nog eens veel verzadigde vetten bevat zoals bij worst of spekjes krijgt de gemiddelde Nederlander meer binnen dan wordt verbruikt, zeker als er ook nog eens rijkelijk jus wordt gebruikt.
Een stamppot gezonder maken
Er zijn echter ook gezondere alternatieven voor het vlees. Kip is ook lekker in de stamppot en bevat wat minder verzadigde vetten dan bijvoorbeeld worst of spekjes. Wil je nog gezonder eten? Je kunt de stamppot ook een moderne twist geven door noten te gebruiken. Als je dan ook nog let op de hoeveelheid jus en zout, kun je zonder zorgen genieten van deze typisch Hollandse hap.
Bekijk ook:
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
