Tijdens het stookseizoen hebben veel mensen het gevoel dat de lucht in huis te droog is. Maar is dat ook zo, of is het puur een gevoel dat wordt beïnvloed door meerdere factoren? In dit artikel bekijken we wat relatieve luchtvochtigheid betekent en wat de invloed hiervan kan zijn op onze gezondheid en ons comfort. Ook vertellen we je alles over de risico’s van een te droge of te vochtige woning, en geven we je tips om problemen en klachten te voorkomen.
Inhoudsopgave
Wat is “relatieve luchtvochtigheid’?
De lucht kan een bepaalde hoeveelheid waterdamp bevatten. De relatieve luchtvochtigheid (RV) is een verhouding die aanduidt hoeveel waterdamp er in de lucht zit, ten opzichte van wat maximaal mogelijk is. In je weerapp op je smartphone heb je misschien wel eens gezien dat de luchtvochtigheid buiten 90% is op een bewolkte of regenachtige dag. Dit betekent dus dat de lucht bijna zijn maximale hoeveelheid aan vocht bevat.
Binnen varieert de relatieve luchtvochtigheid veel. Zo kun je de ene dag 25% RV in huis hebben en de volgende dag 40% RV. In de meeste woningen gaat de luchtvochtigheid omlaag wanneer deze buiten ook daalt en vice versa, maar hier komen we later op terug.
Hoe meet je de relatieve luchtvochtigheid in huis?
De luchtvochtigheid in huis meten is veel makkelijker dan je misschien denkt. Dit doe je met een simpele hygrometer, die je vaak voor minder dan € 20 koopt, is het simpel om de relatieve luchtvochtigheid in je woning in de gaten te houden. Ook zijn er veel digitale thermometers die de RV aangeven. Zo zie je meteen dat er vaak een relatie is tussen relatieve luchtvochtigheid en temperatuur.
Hier zijn een aantal voorbeelden van handige digitale hygrometers:
Wanneer is de lucht in huis te droog?
Een relatieve luchtvochtigheid van 30% of lager wordt vaak als ‘droog’ ervaren. Echter, het kan zijn dat bepaalde mensen eerder het gevoel hebben dat de lucht te droog is dan anderen. Houdt er wel rekening mee dat de RV in de wintermaanden vaak lager is dan in de zomermaanden. Het is dus niet vreemd om een verschil te zien.
Is een te lage luchtvochtigheid gevaarlijk?
Je hebt het je vast weleens afgevraagd: is een te droge lucht in huis gevaarlijk? Ondanks het feit dat er niet genoeg gegevens zijn om een duidelijke uitspraak te maken over de gezondheidseffecten van een (te) lage relatieve luchtvochtigheid, is er wel reden om te geloven dat men daadwerkelijk klachten kan krijgen. Vaak verdwijnen deze klachten zodra de luchtvochtigheid stijgt, waardoor de kans op langdurige gezondheidseffecten klein of zelfs nihil is.
Mogelijke klachten bij een lage relatieve luchtvochtigheid:
- hoofdpijn
- geïrriteerde of droog aanvoelende keel en neus
- droge / prikkelende ogen (vooral bij contactlensdragers)
- droge huid
Volgens een rapport van het RIVM worden de slijmvliezen van de neus droger bij een relatieve luchtvochtigheid van 10% of lager. Aangezien de luchtvochtigheid in Nederland gemiddeld boven deze 10% blijft in woningen, is het best verrassend dat we alsnog het gevoel hebben dat de luchtkwaliteit invloed heeft op onze slijmvliezen. Dit komt omdat niet alleen de juiste luchtvochtigheid belangrijk is voor onze gezondheid en ons comfort, maar ook genoeg ventilatie en een schone lucht. In de meeste gevallen gaat het dan ook om subjectieve effecten. Dit betekent dat je het gevoel hebt dat je een droge keel of droge ogen hebt, terwijl een test uit zou wijzen dat dat niet zo is.
Of het nu door de lage luchtvochtigheid komt of niet, droge ogen wanneer je thuiswerkt is natuurlijk erg lastig. Wanneer je veel naar je scherm kijkt knipper je minder met je ogen, waardoor deze sowieso al sneller droog worden. Gebruik daarom eventueel oogdruppels voor meer comfort, en loop regelmatig naar buiten om je ogen tot rust te laten komen. Lees ons artikel over gezond thuiswerken voor meer handige tips.
Wanneer de relatieve luchtvochtigheid buiten erg hoog of juist laag is, merken we daar vaak minder van, vooral op het platteland waar de lucht niet vervuild is. Dit ondersteunt het idee dat de vervuiling maar ook de ventilatie en dus beweging van de lucht invloed heeft op ons gevoel en comfort.
Wanneer er te veel ongezonde stoffen in de lucht van je woning hangen, bijvoorbeeld na het aansteken van kaarsen of wierook, kun je klachten krijgen die lijken op die van een te lage relatieve luchtvochtigheid. Ook wanneer de temperatuur stijgt heeft men sneller last van een onprettig gevoel. In beide gevallen kunnen de klachten verergeren wanneer er sprake is van een drogere lucht.
Hoe zorg je voor een hogere luchtvochtigheid in huis?
- Laat je vochtige was op het wasrek in de huiskamer of slaapkamer drogen. Dit is niet alleen veel beter voor het milieu en je portemonnee dan het gebruik van een droger, maar zal ook voor extra luchtvochtigheid zorgen.
- Laat de badkamerdeur open na het douchen. Te veel vocht in de badkamer kan voor schimmel zorgen. Daarom zet je vaak een raampje open of gebruik je een een mechanisch ventilatiesysteem. Heb je last van droge lucht in huis? Zet het ventilatiesysteem dan even uit en laat de deur open staan. Vergeet niet om de mechanische ventilatie na 10 à 15 minuten weer aan te zetten. Zoals we eerder zeiden is een goede ventilatie in huis heel belangrijk.
- Vroeger hingen ze bij veel mensen aan de verwarming in de winter: radiator bakjes. Nu we moderne radiatoren en vloerverwarming hebben is het helaas niet altijd mogelijk zo’n verwarmingsbakje op te hangen. Heb je nog wel een ‘ouderwetse’ radiator, maak daar dan gebruik van.
De bakjes zijn nog op veel plaatsen te koop, al dan niet in een modernere uitvoering dan 50 jaar geleden. Ga je liever voor een vintage inrichting? Stap dan op de fiets naar de kringloop. Daar kocht ik mijn radiator bakje voor maar 50 cent!
- Nu we het toch over verwarmingen hebben. Wist je dat de verwarming één van de oorzaken is van een te lage luchtvochtigheid? Door deze op maximaal 21 graden te houden blijft de luchtvochtigheid beter op pijl. Daarbij zul je ook blij zijn wanneer je je volgende energierekening ontvangt, want een shirt met lange mouwen is veel goedkoper dan je huis tot de 23 of 24 graden verwarmen.
- Wanneer je je woning goed ventileert is het makkelijker om je relatieve luchtvochtigheid onder controle te houden. Zodra de buitenlucht vochtig is, zal je hygrometer ook een hoger getal in huis aan geven. Is de RV buiten erg hoog (bijvoorbeeld 90 of 100%) maar blijft hij binnen laag? Dan is er waarschijnlijk niet genoeg ventilatie.
Heb je een hoge luchtvochtigheid in huis, vermijdt dan bovenstaande methodes. Een te vochtige lucht is namelijk niet aangenaam en ook niet gezond op de lange termijn.
Is een te vochtige lucht in huis gevaarlijk?
Veel mensen hebben eerder last van een te vochtige dan een (te) droge lucht. Het geeft een gevoel van lichte benauwdheid of druk op de longen, vooral wanneer de temperatuur wat hoger ligt. Klachten bij een te hoge relatieve luchtvochtigheid in huis kunnen dus best vervelend zijn. Het is daarom belangrijk om de relatieve luchtvochtigheid goed in de gaten te houden wanneer je één van de bovenstaande tips opvolgt. Bij gebruik van een luchtbevochtiger dien je deze regelmatig schoon te maken, want ook een goede hygiëne is essentieel voor een gezonde lucht.
Lees ook: Waarom is je huis ventileren zo belangrijk?
Wanneer je woning echt te vochtig is kan er schimmel ontstaan wat erg slecht voor de gezondheid is. Is de RV in huis relatief hoog? Kijk dan regelmatig of je geen schimmel tegenkomt in bijvoorbeeld de badkamer of rondom de kozijnen. Door eventuele condens worden de houten kozijnen of het behang vochtig, wat schimmel als gevolg kan hebben. Ook verf die los komt zoals op deze foto is vaak een teken van een te vochtige woning. De kans is relatief groot dat hier schimmel onder zit.
Vocht op het kozijn door condens 
Vochtige muur met kans op schimmel
De beste relatieve luchtvochtigheid voor longpatiënten
Heb je gezondheidsproblemen, zoals een longaandoening? Vraag dan aan je behandelend arts wat de beste luchtvochtigheid voor je is. Door meerdere hygrometers aan te schaffen en deze in de huiskamer, slaapkamers en eventueel het kantoor te plaatsen, kun je snel ingrijpen als de luchtvochtigheid te veel stijgt of daalt.
Veelgestelde vragen
Nu de energieprijzen enorm stijgen zijn veel mensen genoodzaakt de verwarming lager of zelfs helemaal uit te zetten. Door de lage temperatuur in huis wordt het al snel te vochtig. Hoeveel graden het minimaal moet zijn om te veel vocht en dus schimmel te voorkomen, is afhankelijk van je woning en hoe veel en vaak je ventileert.
Als je 24 uur per dag ventileert met behulp van luchtroosters, en ook regelmatig het raam open zet, is de luchtvochtigheid beter onder controle te houden, ook bij lage temperaturen. Dit betekent dus dat je ook wanneer je de verwarming laag hebt staan, vaak moet luchten.
Het belangrijkste is om de luchtvochtigheid goed in de gaten te houden met behulp van een hygrometer. Kom je boven de 60% uit, zorg dan voor extra ventilatie en zet eventueel de kachel iets hoger.
De beste manier om de luchtvochtigheid te meten is met behulp van een hygrometer. Daarnaast zijn er een aantal dingen die duiden op te veel vocht in huis:
– Condens op de ramen, kozijnen en/of vensterbank. Check dit elke ochtend en avond zodra je de gordijnen opent en sluit.
– Vochtplekken op de muren of het plafond.
– Schimmel. Kijk vooral in de badkamer, wasruimte en rondom de ramen of je zwarte puntjes ziet. Schimmel is namelijk lang niet altijd ‘pluizig’ en begint vaak als kleine zwarte plekjes.
Een vochtig huis kan gevaarlijk zijn, te veel vocht in huis kan namelijk schimmel veroorzaken, wat veel nare consequenties heeft voor je gezondheid. Ook kan een te hoge luchtvochtigheid vervelend zijn voor mensen met gevoelige longen en luchtwegen.
De eerste stap is het vinden van de oorzaak:
– Op hoeveel graden staat de thermostaat?
– Staan de luchtroosters open?
– Hoe vaak en hoe lang zet je de ramen open?
– Gebruik je de afzuigkap tijdens het koken?
– Heb je een ventilatiesysteem in de badkamer?
Zorg voor genoeg ventilatie (24 uur per dag via luchtroosters of een automatisch ventilatiesysteem), zet de verwarming eventueel een graad hoger en gebruik indien nodig een vochtvreter.
Lees ook: Waarom is je huis ventileren zo belangrijk?
Wanneer je last hebt van condens op de ramen is het belangrijk dit elke dag met een droge doek te verwijderen. Laat de doek daarna indien mogelijk buiten drogen om te voorkomen dat het vocht opnieuw in de binnenlucht terecht komt.
Het enige dat je nodig hebt is de goedkoopste rijst die je kunt vinden, een oud t-shirt, een lange sok of een stuk stof en een naaimachine of naald en draad.
Maak een zak van een oud t-shirt of een stuk dunne stof (kapot dekbedovertrek bijvoorbeeld) en vul dit met goedkope rijst. Leg er een knoop in of naai de zak dicht.
Ook voor de auto is een goedkope zelfgemaakte vochtvreter erg handig. Een lange sok gevuld met rijst is genoeg voor een kleine auto. Leg er eventueel één voorin en één achterin om extra vocht te verwijderen.
Één van de meest voorkomende oorzaken van een te vochtige woning is een gebrek aan ventilatie. In de winter houden veel mensen de ramen dicht om zo veel mogelijk warmte binnen te houden. Hierdoor kan het vocht de woning niet verlaten waardoor het condenseert tegen de ramen en muren. Dit kan al snel voor schimmel zorgen, met grote gevolgen voor de gezondheid.
Het is aangeraden om elke dag minimaal 15 minuten de ramen open te zetten maar als dit langer kan, is het beter.
Laat ook je ventilatieroosters 24 uur per dag open zodat er constant frisse lucht binnenkomt. Heb je deze niet, zet dan een paar ramen op een kier wanneer je thuis bent. Als je een ventilatiesysteem in de badkamer hebt is het belangrijk deze aan te zetten zodra je gaat douchen om een te hoge luchtvochtigheid te voorkomen.
Het ventileren van een woning heeft verschillende redenen:
1. Vocht kan op deze manier de woning verlaten waardoor de kans op schimmel veel kleiner is.
2. De lucht in huis is soms vervuilder en ongezonder dan de buitenlucht, vooral wanneer je nieuwe meubels hebt of vaak kaarsen brandt. De giftige dampen die onder andere van meubels, gordijnen en vloerbedekking komen zijn erg ongezond. Door regelmatig te luchten verlaag je de concentraties in huis. Denk er ook aan om alle slaapkamers goed te luchten.
Lees ook: Waarom is je huis ventileren zo belangrijk?
Eén gedachte over “Wat is de ideale luchtvochtigheid in huis?”