Al jaren horen we dat vapen of dampen gezonder, of laten we zeggen minder ongezond is dan sigaretten roken. Ook zou het een goede manier zijn om af te kicken van het roken, en om uiteindelijk helemaal te stoppen. Maar in hoeverre is dit waar? Is vapen echt minder gevaarlijk voor de gezondheid dan ‘gewoon’ roken?
In juli 2022 zou de wetgeving omtrent elektronische sigaretten veranderen, omdat uit onderzoek blijkt dat de risico’s van het vapen groter zijn dan men in eerste instantie dacht. Dit is uitgesteld tot 1 januari 2023. We hebben uitgezocht wat deze risico’s zijn en hoe ongezond vapen nu eigenlijk is.
Inhoudsopgave
Nieuwe regels voor e-sigaretten vanaf 1 januari 2023
Vanaf 1 juli 2022 zouden e-vloeistoffen met smaakjes verboden worden. Echter, dit is uitgesteld tot 1 januari 2023. Enkel de tabakssmaak mag dan nog verkocht worden. Het zal dus niet mogelijk zijn een e-sigaret met appeltaart, kaneel of aardbeienijs smaak te kopen, of dit nu met of zonder nicotine is.
Waarom worden vape smaakjes verboden? Omdat er steeds meer bewijs is dat vapen schadelijker is dan men in eerste instantie dacht. Daarnaast zouden vooral jongeren vaker beginnen met het roken van e-liquids met een smaakje, en later overstappen op de normale sigaret. Om dit te ontmoedigen heeft het kabinet besloten de vaak zoete smaakjes te verbieden.
Het Trimbos-instituut concludeert dat de e-sigaret enkel gebruikt zou moeten worden door rokers die niet kunnen stoppen met behulp van bewezen effectieve hulpmiddelen.
Actuele wetgeving omtrent vapen / dampen
Het gebruik van elektronische sigaretten is toegestaan. Deze mogen verkocht worden aan volwassenen (18 jaar en ouder), net zoals de e-vloeistoffen met of zonder nicotine.
Mag je een e-sigaret gebruiken in een openbare ruimte? Nee, dit is verboden sinds 1 juli 2020. Dit betekent dat op plekken waar een rookverbod geldt, ook geen elektronische sigaretten gebruikt mogen worden.
Normale sigaretten mogen al een tijdje enkel in een neutrale verpakking worden verkocht. Vanaf 2022 geldt dit ook voor elektronische sigaretten et de bijbehorende vloeistoffen. Dit heeft als doel de producten minder aantrekkelijk te maken. Het zou vooral effect moeten hebben op jongeren die nog niet roken maar die snel verleid worden door aantrekkelijke verpakkingen.
Vapen zonder nicotine, vanaf welke leeftijd is dat toegestaan?
Dat nicotine verslavend is en diverse gezondheidsrisico’s met zich meebrengt, weten we al jaren. Daarom kiezen vooral jongeren (en tieners) steeds vaker voor een kruidensigaret, shisha-pen of andere e-sigaret zonder nicotine. In tegenstelling tot wat veel mensen geloven, mogen ook deze niet verkocht worden aan jongeren onder de 18 jaar. Dit betekent dus dat e-vloeistoffen met een smaakje, zonder nicotine, voor 1 juli 2022 ook al niet verkocht mochten worden aan minderjarigen. Toch is dit veel gebeurd.
Onderzoek van het Trimbos instituut
Het Trimbos instituut heeft een zeer uitgebreid factsheet samengesteld met de feiten over de e-sigaret. Hierin is onder andere te lezen wat de impact op de gezondheid is. Wij delen een aantal belangrijke punten uit deze factsheet.
Zijn smaakstoffen in e-sigaretten schadelijk?
In 2017 werd onderzoek gedaan naar de e-vloeistoffenmarkt in Nederland. Er werden maar liefst 245 verschillende smaken gevonden, waarvan ongeveer een derde in de categorie fruit valt, en 10% in de categorie toetjes. Volgens Trimbos worden e-sigaretten aantrekkelijker dankzij deze vaak zoete smaakjes, vooral onder jongeren. Ook zouden veel mensen deze zoete smaakjes als minder schadelijk zien.
Omdat veel smaakstoffen die in e-vloeistoffen worden gebruikt ook in voedingsmiddelen zitten (zoals toetjes, koekjes, ijs en dergelijke), zou men denken dat deze niet schadelijk zijn. Echter, in dit geval inhaleert men de stoffen. Het is uit onderzoek gebleken dat bepaalde smaakstoffen geïrriteerde luchtwegen als consequentie kunnen hebben. Daarnaast bestaat er de mogelijkheid dat er een reactie ontstaat tussen smaakstoffen en dragervloeistoffen die toxisch kan zijn.
Tijdens het verhittingsproces van de e-liquid kunnen er gevaarlijke verbindingen ontstaan, zoals de beruchte formaldehyde. De temperatuur en het voltage van de e-sigaret hebben invloed op de hoeveelheid gevaarlijke stoffen die vrij kunnen komen bij het verhittingsproces.
Er zijn nog veel meer aanwijzingen dat e-sigaretten, en dan vooral de verschillende e-vloeistoffen, schadelijk zijn voor de gezondheid. Al deze informatie is samengevat in het eerdergenoemde factsheet van Trimbos.
Is vapen beter dan roken? De gezondheidsrisico’s van de elektronische sigaret
Vooral in het begin van de e-sigaret werd er vaak gezegd dat vapen veel minder schadelijk is dan het roken van sigaretten, maar is dat ook zo?
Er is aanzienlijk bewijs dat de damp van elektronische sigaretten chemicaliën bevat die DNA-schade en DNA veranderingen kunnen veroorzaken. Het gaat hier onder andere om formaldehyde en acroleïne. Langdurige blootstelling aan de damp verhoogt het risico op kanker en kan nadelige effecten hebben op de voortplanting.
Er zijn wel een aantal punten waarop de e-sigaret minder gevaarlijk zou zijn voor de gezondheid dan de gewone sigaret. Zo zou de concentratie van nitrosamines, een zeer kankerverwekkende stof, lager zijn in de damp van de elektronische sigaret dan in tabaksrook. Dit betekent echter niet dat de stof afwezig is en dus geen risico is voor de gezondheid.
We kunnen niet met zekerheid concluderen dat vapen minder ongezond is, aangezien deze vorm van roken specifieke gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.
Onderzoekers melden dat het tientallen jaren kan duren voor een roker longkanker of COPD ontwikkelt. Dit is één van de redenen waarom het op dit moment nog lastig is de gewone sigaret en de (relatief recente) e-sigaret te vergelijken met betrekking tot kans op longziektes. De lange termijn effecten zullen dus pas over enkele jaren of zelfs decennia duidelijk zijn.
Nu schijnt dat er ook veel mensen zijn die met een e-sigaret beginnen, bijvoorbeeld met een smaakje als aardbei, en daarna overstappen op gewone sigaretten en shag. De vele gezondheidsrisico’s van tabak zijn al lang bekend, en dit is dus alles behalve een positieve ontwikkeling.
Vapen, roken en jongeren
Een e-sigaret kopen is erg makkelijk, en door de vele modellen en kleuren wordt het vaak gezien als een must have gadget, iets waar veel tieners mee ‘pronken’. Vooral de podmod is erg populair onder jongeren. Dit model met een voor veel mensen aantrekkelijk design maakt gebruik van verwisselbare cartridges in diverse smaken, met nicotine.
Er zijn tevens podmods die gebruik maken van nicotinezouten. Deze zouden zachter van smaak zijn en hierdoor vooral voor beginnende rokers aantrekkelijk zijn. De concentratie nicotine die men tijdens het vapen binnenkrijgt is hoger omdat nicotinezouten sneller worden opgenomen in het bloed. Hierdoor zou de gebruiker nog sneller verslaafd kunnen raken, en is ook de mogelijk op negatieve gezondheidseffecten groter.
Er zijn veel aanwijzingen dat jongeren die beginnen met vapen / dampen uiteindelijk overstappen op tabakssigaretten. Dit zou betekenen dat tieners en jongvolwassenen die in eerste instantie geen interesse hebben in tabak en nicotine, soms toch gaan roken nadat ze zijn verleid door de aantrekkelijke e-sigaretten en vele smaakjes.
Hoeveel jongeren vapen? Volgens de conclusies van Trimbos heeft 27,5% van de scholieren tussen de 12 en 16 jaar wel eens een elektronische sigaret gebruikt. Bij mbo- en hbo-studenten (16-18 jaar) is dit maar liefst 44%. Het gaat hier om tieners die, gezien hun leeftijd (jonger dan 18 jaar) geen e-sigaret en e-vloeistof mogen kopen, ook niet wanneer deze geen nicotine bevatten.
Hoeveel jongeren roken in Nederland? Volgens het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) gaven in 2021 8% van de ondervraagde jongeren van 16-20 jaar aan dagelijks te roken. 78,9% gaf aan nooit te roken. Een relatief groot deel van de tieners in deze leeftijd zou dus af en toe roken. Het gaat hier om zowel normale sigaretten als e-sigaretten.
Ook al was het percentage rokende jongeren in 2014 hoger (13,8%), blijven deze cijfers alarmerend en zorgwekkend.
Stoppen met roken
Als je nog een extra duwtje in de rug nodig hebt om te stoppen met roken, is het wellicht fijn om te zien wat de positieve effecten op de gezondheid zijn:
- Betere conditie
- Minder benauwdheid gevoel
- Lager risico op hart- en vaatziekten
- Verlaagde kans op longkanker
- Bekijk hier alle effecten op de gezondheid na het stoppen met roken.
Wil je vrienden of familieleden helpen gezonder te leven? Deel deze informatie met ze en steun ze wanneer ze beslissen te stoppen met roken.
Boeken over stoppen met roken:
Veel gestelde vragen over vapen / dampen
Volgens Trimbos gebruikte 3,1 % van de volwassenen in Nederland een elektronische sigaret in 2018.
Op dit moment is er nog te weinig onderzoek gedaan naar de effecten van de elektronische sigaret op de mondgezondheid van gebruikers.
Er zijn aanwijzingen dat het inademen van propyleenglycol (een dragerstof in de e-vloeistof) kan leiden tot benauwdheid en verminderde longfunctie. Dit zou een slechtere conditie als gevolg kunnen hebben, vooral als men hierdoor minder gaat sporten en bewegen. Over het algemeen is het bekend dat roken slecht is voor de conditie. Er moet meer onderzoek gedaan worden om hetzelfde te kunnen concluderen voor het gebruik van een e-sigaret.
Er zijn mensen die gestopt zijn met roken met behulp van de e-sigaret. Echter, in Nederland wordt het niet aangeraden om dit product hiervoor te gebruiken. Er zijn veel andere bewezen methodes die in de meeste gevallen werken, en die geen gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.
De reden waarom veel rokers overstappen op de elektronische sigaret is de mogelijkheid minder nicotine binnen te krijgen. Hierdoor zou het makkelijker zijn om van de verslaving af te komen. Echter, het komt regelmatig voor dat men vaker de sigaret pakt, omdat het mogelijk is af en toe een pufje te nemen. Ook bij een e-vloeistof met 0% nicotine onderhoudt men zo de gewoonte, en dus ook de verslaving aan de handeling en het roken zelf.
Nicotine is het bekende stofje waaraan men al snel verslaafd raakt. Zodra iemand stopt met roken, blijft het lichaam nog een tijd ‘vragen’ naar nicotine. Maar het is ook zeker mogelijk verslaafd te raken aan een e-sigaret zonder nicotine. In dat geval ben je verslaafd aan de handelingen en aan de gewoonte om bijvoorbeeld na het eten je elektronische sigaret te pakken, of wanneer je je gestrest voelt.
Toen de elektronische sigaretten net op de markt kwamen, werd er constant geroepen dat het slechts onschadelijke damp is met of zonder nicotine. Vapen zonder nicotine zou dus niet schadelijk zijn. Uit onderzoek blijkt echter dat dit niet klopt. Ook wanneer je voor vloeistof zonder nicotine kiest krijg je schadelijke stoffen binnen.
Nee, vapen, dus het gebruik van elektronische sigaretten, wordt niet verboden. Vanaf 1 januari 2023 mogen er nog enkel e-vloeistoffen met tabak smaak verkocht worden. Wel is en blijft het verboden om rookwaren (met of zonder nicotine) aan jongeren onder de 18 jaar te verkopen.
Lees ook: Cola drinken, is het echt gevaarlijk?
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
